امروز نقاب خشکسالی بر چهره کشیده و پیکر نعش وارش زیر پای عابران افتاده، ماهیان خود مرثیه خوان خشکی زاینده رود شده اند و درختانی که روزی گرداگرد زنده رود زندگی را به آدمی هدیه می بخشیدند امروز همچون گردنبندی بر گردن زاینده رود آویزانند و دیگر اثری از حیات ندارند.
به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان لنجان، کم آبی و بحران آب هر روز بیشتر سایه سنگین خود را بر سر شهرهای ایران می افکند، تماشای منظره غم انگیز خشکی زاینده رود همچون خنجری بر دل آدمی فرو می رود. شاید هیچ کس باور نداشت روزی یکی از بزرگترین و خروشان ترین رودخانه های ایران با قدمتی کهن، تن برهنه و سوخته از آفتابش، تشنه جرعه ای آب شود. رودخانه ای مصّفا که رگ حیاتی و عامل اصلی سرسبزی و حاصلخیزی اصفهان محسوب می شد اکنون بی جان‌تر از همیشه در گوشه ای آرمیده انگار که هزاران سال است مرده.
«بیا لبِ آب» این تکه کلام خانواده های زرین شهری بود وقتی تا تابستان و بهار گذشته همدیگر را به پارک ساحلی زاینده رود، تنها مکان تفریحی مردم این دیار دعوت می کردند به امید اینکه آخر هفته شادی در کنار یکدیگر سپری کنند؛ اما امسال دیگر این کلام شنیده نمی شود و پارک ساحلی، تابستان و بهار را به خود ندیده است. «اگر مسئولان فکری برای این مکان هم نکنند از دست می رود تکلیف ما جوانان چیست؟» این سوال مسعود نجفی از جوانان ساکن منطقه است که از وضعیت موجود پارک ساحلی زاینده رود ناراضی است و می گوید «مردم برای اینکه بچه های خود را به تفریح ببرند سرگردان شده اند و این اثر منفی بر روحیه اهالی گذاشته، هیچ کدام از ما نمی توانیم در رودخانه ای قدم بزنیم که روزی به مردم زندگی بخشیده، قبلا پارک ساحلی پر از گردشگرانی بود که آخر هفته های خود را در این مکان می گذراندند اما امروز مردم زرین شهر هم به این پارک نمی آیند. از تمام کسانی که توانایی و قدرتی برای کمک به لنجان دارند می خواهیم برای این وضعیت فکری کنند و برای حفظ این درختان و محیط زیست کاری انجام دهند.»
حمید تنها مکان تفریحی در اختیار شهروندان زرین شهر را پارک ساحلی می داند که امروز به دلیل خشکی زاینده رود به وضعیت دردناکی دچار شده و می گوید «خزان زودرس درختان را ببینید» او که در زرین شهر متولد شده خاطره های بسیاری با دوستانش در پارک ساحلی دارد و می پرسد « چرا ۱۰۰ درصد پساب زرین شهر را به صنایع دادند؟ کاش شهرداری را در این پروژه شریک کرده بودند تا فضای سبز زرین شهر حفظ می شد.»
“خدیجه ملکی” هنرمندی است که در سال ۹۴ در جشنواره طراحی لباس “اینجا چراغی روشن است” با مفهوم خشکسالی و آب شرکت کرد «آن زمان به دلیل خشکی زاینده رود در اصفهان و شهرهای دیگر موضوع کم آبی و بحران آب را انتخاب کردم، کم آبی در سال‌های اخیر آسیب زیادی به سلامتی افراد، طبیعت و کشاورزان وارد کرده، اما به موضوع بحران آب آنطور که باید توجه نشد و امروز شاهد خشک شدن زاینده رود در زرین شهر هستیم.»
او از اقدام زیبای شهرداری زرین شهر در پارک ساحلی می گوید « شهرداری با نصب دستگاه‌های ورزشی در پارک مردم را با ورزش آشتی داده بود و مردم به این بهانه حداقل یک‌بار در روز به پارک می آمدند و ورزش می کردند، دیدن زاینده رود هم اثر امیدبخشی در روحیه مردم و حتی گردشگرانی که زرین شهر را برای تفریح انتخاب می کردند داشت، اما امروز حتی وسایل ورزشی هم خاک می خورد.»
“محبوبه ضیایی” که خود فعال محیط زیست است چشم هایش را می بندد و می گوید که نمی خواهد دیگر رودخانه خشک را ببیند «چند روز پیش با عبور از محله زیرآب زرین شهر لوله گذاری در این منطقه را دیدم وقتی از اهالی دلیل آن را سوال کردم گفتند که این پروژه برای انتقال پساب فاضلاب زرین شهر به مجتمع فولاد مبارکه در حال انجام است. اجرای پروژه فاضلاب توسط فولاد کار ارزشمندی است، اما حالا که زرین شهر خود دچار بحران آب شده نیاز است این صنعت هم به وظیفه اجتماعی خود عمل کند و میزانی از این پساب را برای نجات فضای سبز به زرین شهر دهد.»
وجود ۱۵۰ هکتار فضای سبز در زرین شهر
«زرین شهر سرآمد فضای سبز استان اصفهان است و وجود فضای سبزی زیبا با آرایشی وصف ناپذیر یکی از مزیت های خطه طلایی ایران به شمار می آمده که در اختیار شهروندان و همچنین گردشگران قرار داشته است» این بخشی از صحبت های میثم محمدی، شهردار زرین شهر است که «حفظ فضای سبز را یکی از دغدغه های مدیریت شهری» عنوان می کند و می گوید: حدود ۲۹ پارک محله ای در زرین شهر وجود دارد که شاخص ترین آنها پارک ساحلی است. گردشگران همیشه به دنبال مناطق متمایز شهر هستند و بر همین اساس مناطق سبز و طبیعی استعداد بالقوه ای را برای جذب گردشگر ایفا می کنند و با در نظر گرفتن علاقه خاص مردم به گل و گیاه و… پارک ساحلی زرین شهر طی سال های گذشته تلاش کرده ایم تا محیطی دلپذیر برای میهمانان، گردشگران و همچنین همشهریان ایجاد کنیم.
شهردار زرین شهر ادامه می دهد: زرین‌شهر بالغ بر ۱۵۰ هکتار فضای سبز در دل خود جای داده که از این میزان ۴۰ هکتار چمن و ۱۱۰ هکتار درختان هستند و باید گفت در این ۱۱۰ هکتار بالغ بر ۶۰ هزار اصله درخت و درختچه وجود دارد.
وی تصریح می کند: فضای سبز موجود طی سال های گذشته با دو حلقه چاه بستری که با مجوز آب منطقه ای حفر و ایجاد شده بود حفظ و نهگداری می شد و حدود ۶۰ لیتر بر ثانیه دبی آبی بود که برای آبیاری درختان و فضای سبز شهری با ذخیره در منبع آب دو هزار متر مکعبی و با استفاده از شبکه آبیاری گسترده مورد استفاده قرار می گرفت.
محمدی اضافه می کند: سال ۱۳۹۷ نخستین سالی است که رودخانه زاینده رود در زرین شهر به حالت خشک درآمده و این مسئله باعث ایجاد تنش آبی در این شهر شده به گونه ای که چاه های شهرداری به وضعیت خشکی رسیده و دبی ۶۰ لیتر بر ثانیه چاه های فضای سبز شهرداری به ۱۴.۵ لیتر برثانیه کاهش پیدا کرده است و این کاهش چشمگیر آب نیازمند مدیریتی هوشمندانه و جهادی است تا بتوانیم از این بحران به سلامت عبور کنیم.
وی می گوید: امروز باید این واقعیت را پذیرفت نگهداری فضای سبز شهری باید اولویت بندی شود و اولویت نخست شهرداری زرین شهر حفظ درختان بوده که عمر آنها به چند دهه می رسد در مرحله بعد حفظ پارک های اصلی شهر همچون پارک ساحلی زرین شهر است، البته امروز این اولویت بندی ها انجام شده و با تلاش هایی که از سوی مدیریت شهری انجام گرفته است، سه حلقه چاه دارای مجوز که در اختیار شهرداری قرار داشته مجددا احیا شود و بر همین اساس تاکنون حدود ۱۵۰ میلیون تومان برای اجرای این پروژه هزینه شده و یکی از این چاه ها امروز وارد مدار شده است البته نباید فراموش کرد این چاه های دبی بالایی نداشته و تنها به تامین آب برای حفظ درختان کمک خواهند کرد.
شهردار زرین شهر بابیان اینکه با توجه به شرایط موجود سیاست اصلی شهرداری زرین شهر در حال حاضر، جلوگیری از کاشت چمن است، یادآور می شود: تغییر ساعات کار آبیاری، توسعه کشت گونه‌های کم‌آب، نگهداری از فضای سبز موجود با کمترین میزان مصرف آب، تغییر سیستم آبیاری غرقابی به قطره‌ای، اجرای سیستم آبیاری قطره ای و… از سیاست‌های شهرداری در حوزه فضای سبز شهری به‌شمار می‌آید از این رو در طرح تبدیل مبلمان شهری شاهد حذف مورت‌های حاشیه معابر خواهیم بود.
چمن های شهر حذف می شود
وی می گوید: چمن های موجود در شهر را به دو بخش تقسیم کرده ایم، قسمتی از چمن های شهرداری در بلوارها و میادین هستند که از لحاظ بصری و زیبایی کارایی دارند و با توجه به وضعیت موجود آب باید به سمت حذف آنها حرکت کنیم، البته شهرداری زرین شهر برای جایگزین کردن چمن های حذف شده برنامه دارد.
محمدی ادامه می دهد: باید توجه داشت نگهداری چمن هم از نظر مصرف آب و هم به لحاظ خدمات مورد نیاز جهت طراوت و شادابی پر هزینه است از این جهت استفاده از گیاهان پوششی سازگار با شرایط آب و هوایی منطقه می تواند تاثیر بسزایی در کاهش هزینه ها داشته باشد.
وی تصریح می کند: با تمام برنامه ریزی های انجام شده و فعالیت بیش از ۱۰ تانکر واقعیت آن است که دیگر آبی برای آبیاری وجود ندارد و باید به سمت مدیریت منابع آب، استفاده از پساب و سیستم های آبیاری نوین حرکت کنیم که این مهم از حدود شش ماه پیش آغاز شده و با توجه به برنامه ریزی های انجام شده بالغ بر ۵۰۰ میلیون تومان متریال مصرفی سیستم آبیاری قطره ای خریداری شد.
شهردار زرین شهر اضافه می کند: در گذشته ۴۰ هکتار از فضای سبز زرین شهر به سیستم آبیاری قطره ای مجهز شده بود و طبق برنامه ریزی انجام شده در سال جاری حدود ۲۵ هکتار دیگر از فضای سبز موجود به سیستم آبیاری قطره ای مجهز خواهد شد، اما برای رسیدن به شرایط ایده آل و ۱۰۰ درصد فضای سبزی که قابلیت اجرای آبیاری قطره ای را دارد ۷۰ هکتار دیگر باقی مانده که اجرای آن نیازمند زمان و هزینه است.
وی می گوید:با توجه به اهمیت موضوع این مسئله در اولویت مدیریت شهری قرار دارد و برهمین اساس با استفاده از نیروی متخصص و کارشناسان امر در مجموعه بلوارها، میادین و… اجرای سیستم آبیاری قطره ای در حال اجرا بوده و از سوی دیگر مناقصه ای برای انتخاب پیمانکار انجام گرفته تا از ظرفیت بخش خصوصی نیز برای سرعت بخشیدن به اجرای این پروژه استفاده کنیم.
وی ادامه می دهد: شهروندان باید بدانند با توجه به بحران و چالش موجود آب شهرداری زرین شهر استفاده از پساب برای آبیاری فضای سبز شهری را در دستور کار قرار داده و برهمین اساس مکاتبه‌ای با اداره آب و فاضلاب شهرستان لنجان انجام شد که شهرداری آمادگی دارد از پساب فاضلاب تصفیه خانه شهر خریداری کند.
تا ۳۰ سال سهمی از پساب نخواهیم داشت.
محمدی می گوید: در پاسخ این مکاتبه به ما اعلام شد کل دبی خروجی پساب به مدت ۳۰ سال به شرکت فولاد مبارکه فروخته شده، واقعیت امر این است اگر قرار بود در زمان انعقاد این قرارداد تصمیم مدیریتی عادلانه و واقع گرایانه گرفته می‌شد بهتر بود این سهم پساب بین همه ذی نفعان و ذی ضرران تقسیم شود نه اینکه این پساب تنها به یک شرکت بخش خصوصی اختصاص یابد.
وی یادآور می شود: قطعا اگر در زمان انعقاد قرارداد سهمی برای شهرداری در نظر گرفته می‌شد، امروز که با چالش جدی آب مواجه هستیم دغدغه‌های موجود برای حفظ فضای سبز و استفاده از آب تازه وجود نداشت، اما به هر حال این اتفاق رخ نداد و تا ۳۰ سال آینده نیز سهمی نخواهیم داشت.
شهردار زرین شهر ادامه می دهد: کشاورزان به عنوان کسانی که امرار معاش آنها به واسطه کشت محصولات مختلف انجام می گیرد نیازمند آب هستند و تخصیص آب نیز متولی امر خود را دارد و باید گفت مدیریت آب و تخصیص آن به کشاورزی، صنعت و شرب به عهده متولی امر بوده که نیازمند برنامه ریزی است.
وی تاکید می کند: اگر امروز پساب زرین شهر کاملا در اختیار صنایع قرار گرفته، اگر شاهد حفر چاه های غیر مجاز در کنار چاه های مجاز هستیم، اگر سفره های زیر زمینی به سرعت در حال تخلیه شدن هستند نشان از آن دارد که مدیریت آب به درستی انجام نگرفته است.
محمدی می گوید: امروز متولیان امر باید فضای سبز شهری را به عنوان یک سرمایه در نظر گرفته، کشاورز را به عنوان کسی که از راه کشاورزی امرار معاش کرده ببیند و آب مورد نیاز صنایع را نیز تامین کنند، البته با توجه به محدودیت منابع آب موجود مدیریت آب کار بسیار سخت، اما امکان پذیر است و امیدوارم با همدلی و همزبانی بیشتر دستگاه های مختلف شاهد تحقق این مهم باشیم.
بحران آب مسئله فراقاره ای است
محسن کوهکن، نماینده مردم شهرستان لنجان در این باره می گوید: امروز باید واقعیت ها را به شکل صحیح برای مردم بیان کرد و در مرحله بعد مطالبات مردمی و سیاست های مسئولان در کنار یکدیگر قرار گیرند تا بتوان مشکلی که جزء خواسته های مردم است، مرتفع شود البته باید توجه داشت که بحران آب مسئله ای فرا قاره ای است.
نماینده مردم شهرستان لنجان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به برگزاری کمیته اقتصادی پارلمان های آسیایی ادامه می دهد: با ابتکار نظام مقدس جمهوری اسلامی مجالس آسیایی شکل گرفت و دبیرخانه آن در تهران مستقر شد و امروز مجمع مجالس آسیایی به جایگاه برجسته‌ای در میان نهادهای بین المللی رسیده و وظیفه مجالس آسیایی آن است که مسایلی که کشورهای مختلف با ان مواجه هستند احصا کرده و با ایجاد هماهنگی های لازم دولت ها را مکلف به انجام اقداماتی برای خروج از معضلات کند تا دغدغه مردم رفع شود.
وی می گوید: کمیته اقتصادی پارلمان های آسیایی طی روز های گذشته اجلاسی را در قبرس برگزار کردند و برای نخستین بار پیشنهاد تشکیل کارگروه بحران آب در آسیا مطرح شد و مسئولیت آن نیز بر عهده ایران نهاده شد، البته این سوال نیز مطرح است که بحران آب در کشورهای دیگر به کار نمی آید و باید رفع بحران آب را دنبال می کردیم اما باید گفت مسایل و چالش های بحران آب تنها مختص به یک شهر و شهرستان نبوده و برای رفع آن باید نگاهی کلان داشت، نباید فراموش کرد کشورهایی وجود دارند که سر منشاء رودخانه های آنها در کشوری دیگر است و به دلیل اقداماتی که در آن کشور انجام می گیرد با مشکل بحران آب مواجه می شوند.
وی تصریح می کند: عموم کشورها امروز درگیر مسئله آب هستند و چنانچه هرکس به دنبال آن باشد که گلیم خود را از آب بکشد اقداماتی را انجام خواهد داد که به ضرر دیگر کشورها خواهد بود، بنابراین مردم باید به این نکته توجه داشته باشند بحران آب مسئله ای جهانی است.
نماینده مردم شهرستان لنجان در مجلس شورای اسلامی می گوید: در کشوری همچون قبرس به دلیل بحران آب، ۳۰ درصد از آب که به کشاورزی تعلق می گرفت را کاهش داده اند در حالی که آبیاری آنها به صورت قطره ای انجام می شود و مثل کشاورزی های ما غرقابی نبوده، اما با این وجود کاهش واگذاری آب را اجرایی کرده است.
امروز باید از منابع موجود آب صیانت کنیم
کوهکن با بیان اینکه امروز باید از منابع آبی صیانت کرده و به درستی از منابع استفاده کنیم و از سوی به شکلی عادلانه منابع آب را توزیع کنیم، می گوید: به علت کاهش بارش ها امروز سطح آب چاه ها به شدت کاهش یافته حتی در هشت روستا آبی که از چاه برای تامین شرب استفاده می شد، خشک شده است که باید اقدامی جدی در این باره صورت بگیرد.
نماینده مردم شهرستان لنجان در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه علت اصلی وضعیت موجود آب، کاهش بارندگی ها بوده، تصریح می کند: اویل اردیبهشت ماه ذخیره سد زاینده رود که باید تامین کننده آب شرب، کشاورزی و صنعت باشد به ۲۲۰ میلیون متر مکعب رسید و وضعیت موجود به حدی وخیم بود که طبق نظر کارشناسان آب به پایان تیرماه نمی رسید و این موضوع نگرانی مسئولان را دوچندان کرده بود از این رو تدابیری اندیشیده شد که در صورت شرایط بحرانی از چاه ها، آب شرب مردم تامین شود و در بحث کیفیت آن تنها میکروبی نبودن آن مورد توجه قرار گرفت.
وی تصریح می کند: امروز کارخانه ذوب آهن مصرف آب خام را ۵۰ درصد کاهش داده و از سوی دیگر مصرف پساب را در دستور کار خود قرار داده تا بتواند از بحران موجود عبور کند از سوی دیگر آبی که برای استان یزد اختصاص یافته بود نیز ۴۰ درصد کاهش یافته است.
کوهکن با اشاره به اینکه اجرای پروژه مشترک فولاد و آبفا آلودگی زیست محیطی را کاهش داده است، ادامه می دهد: در سال ۱۳۹۰ با توافقی که با شرکت فولاد مبارکه صورت گرفت، طرح احداث شبکه فاضلاب شهرهای زرین شهر، ورنامخواست، سده و زاینده رود اجرایی شد که در مقابل آن می تواند از پساب موجود آن برای استفاده در کارخانه فولاد مبارکه بهره ببرد.
حفظ درختان باید در اولویت باشد
وی می گوید: این طرح نه تنها باعث شد آلودگی‌های ناشی از ورود فاضلاب به رودخانه زاینده رود و آب‌های زیرزمینی بسیار کاهش یابد بلکه نقطه عطفی در کاهش آلودگی‌های زیست محیطی و همچنین صرفه جویی بیشتر مصرف آب در صنعت بود و نباید فراموش کرد اجرای پروژه فاضلاب شهری با اعتبارات دولتی پیش رفت چشمگیری نداشت، اما با ورود فولاد و صرف هزینه ای بالای ۲۰۰ میلیارد این مهم تحقق یافت.
نماینده مردم شهرستان لنجان در مجلس شورای اسلامی می افزاید: درختانی که در بستر رودخانه وجود دارند به دلیل آنکه در گذشته آب به صورت دایم به ریشه این درختان می رسید امروز خشک شده اند و در معرض نابودی قرار دارند و برهمین اساس باید به هر شکل ممکن به سمتی حرکت کرد که درختان حفظ شوند.
وی تصریح می کند: امروز برای عبور از بحران آب باید صنعت به حداقل ها اکتفا کرده و اقدامات لازم نیز برای حفظ درختان انجام دهد البته اینکه امروز فولاد برای حفظ درختان مقداری از پساب را به زرین شهر اختصاص دهد در قرار داد آنها چنین چیزی وجود ندارد، اما در شرایط فعلی مسئولان، صنایع، کشاورزان و مردم باید مسئله را جامع دیده و همه به میدان بیایند و با صرفه جویی آب از این بحران عبور کرد.